Wel of niet fuseren?

• Fusie of samenwerken?
• Fuseren – waarom wel?
• Fuseren – waarom (nog) niet?
• Voorkom fusieleed

Fusie of samenwerken?

Jullie willen niet verder zoals het nu gaat. Om de organisatie te versterken overweeg je een samenwerking of een fusie. Wat is de beste keuze?

Anders dan bij samenwerken, geven de betrokken rechtspersonen bij een fusie hun zelfstandigheid geheel of gedeeltelijk uit handen.

Lees ook: Fuseren: de juridische en fiscale gevolgen.

Fuseren – waarom wel?

Een fusie is een onherroepelijke samenvoeging van organisaties, zodat zij één geheel vormen in een nieuwe rechtspersoon (een van beide of een nieuwe). Een aantal goede gronden voor een fusie:

1. De noodzaak om strategische keuzes te maken
   Toenemende marktwerking en concurrentie dwingen organisaties ‘bij de les’ te blijven en proactief te reageren. Dat geldt ook voor stichtingen. Wie stil staat, raakt achterop. Je kunt als organisatie die strijd alleen aangaan of ervoor kiezen om samen met anderen je positie te versterken. Kortom, meer slagkracht.
2. Het logische vervolg van een reeds bestaande samenwerking
   Vaak onderhouden organisaties al ‘warme’ contacten met beoogde fusiepartners. Denk aan het gemeenschappelijk gebruik van velden, gebouwen of accommodatie. Of de inkoop van diensten bij elkaar of het gezamenlijk organiseren van activiteiten.  Een fusie werkt kostenbesparend, verbetert de samenhang en zorgt voor meer ontwikkelingskansen.
3. Een sterker bestuur
   Kleinere organisaties hebben vaak te kampen met een tekort aan bestuurlijke ervaring en menskracht. Een fusie kan dit probleem uit de wereld helpen. De nieuwe organisatie kan een steviger gesprekspartner zijn aan tafel met subsidiegevers of potentiële sponsors.
4. Ontwikkeling boven crisis
   Een fusie vanuit een ontwikkelingsmodel verdient de voorkeur boven een fusie vanuit een crisismodel. Met andere woorden: je kunt beter fuseren vanuit een (nog) gezonde (financiële) situatie dan uit bittere noodzaak.
5. Uitbreiden donateurs
   Meer donateurs kan de organisatie als geheel naar een hoger prestatieplan tillen. Dit kan positieve effecten hebben in contacten met de buitenwereld. Ook kan het een goed effect hebben bij de aanwas van donateurs.

Positieve gronden voor fusie Financieel gezonder Schaalvoordelen Aantrekkingskracht Breder aanbod van diensten/producten Betere huisvesting Hoger prestatieniveau Bredere bezetting Interessanter voor sponsors

Negatieve gronden Terugloop donateurs Dalende inkomsten Stijgende lasten Gebrek aan bestuurders/vrijwilligers Gedwongen verhuizing

Fuseren – waarom (nog) niet?

Is een fusieplan op dit moment een brug te ver voor jouw organisatie? Kies dan voor samenwerken. Hier een aantal goede gronden om te besluiten niet (of nog niet) te fuseren.

1. Verlies van eigen identiteit
   Fuseren is emotie. Veel mensen hebben al sinds jaar en dag met hun ziel en zaligheid zich ingezet voor de organisatie. Zij vrezen het verlies van de eigen identiteit en zien op tegen de veranderingen. Dat is onvermijdelijk bij het samenvloeien van twee culturen. Alleen al het verlies van de naam kan op heftige weerstand stuiten. Als je dit gevoel als bestuur niet kan wegnemen, is een fusie voorlopig af te raden.
2. Organisatorische problematiek
   Ideeën of plannen voor een fusie komen doorgaans niet uit de lucht vallen. Een fusie heeft gevolgen voor bestaande structuren en functies binnen de organisatie. Bij het maken van de plannen kan zoveel weerstand bij de betrokkenen blijken, dat fuseren op voorhand gedoemd is te mislukken. Berg de plannen in dat geval voorlopig maar even op.
3. Formeel-juridische rompslomp
   Een juridische fusie is onderhevig aan gedetailleerde vormvoorschriften. Al in de oriënterende fase is de inzet van een juridisch adviseur wellicht onmisbaar. De kosten hiervan kunnen behoorlijk oplopen. Bovendien moet je voor de formele akte waarin de statuten van de nieuwe organisatie zijn vastgelegd, naar de notaris.
4. Fiscale gevolgen
   Bij een fusie gaat het vermogen van één of meerdere organisaties over naar de nieuwe organisatie. De waarde van deze vermogensovergang kan belast zijn met schenkingsrecht. Overleg vooraf met de Belastingdienst kan zinvol zijn. Ook kan er overdrachtsbelasting verschuldigd zijn als de nieuwe organisatie een registergoed (zoals een clubhuis) verkrijgt. Als je opziet tegen deze fiscale obstakels, is de fusie voorlopig geen goed idee.

Voorkom fusieleed

Uit onderzoek is gebleken dat de helft van alle fusies mislukt. Dat komt vooral omdat onvoldoende rekening wordt gehouden met gevoelens die onder betrokkenen leven over wat er ná zo’n fusie gebeurt. Het opgeven van de oude identiteit vraagt vaak meer van mensen dan vooraf valt in te schatten. Hoe gegrond en weloverwogen de redenen voor de fusie ook mogen zijn, het is zaak het menselijke aspect zowel vóór, tijdens als ná de fusie onder de aandacht te houden.