Nee, de donateurs hebben geen zeggenschap in een stichting en kunnen niet het stichtingsbestuur ontslaan. Een stichtingbestuurder is benoemd en ontslagen door het bestuur. Soms is er een Raad van Toezicht de hier een rol in heeft. Een stichting is dus anders dan een vereniging, daar bepalen de leden het bestuur.
- Kunnen donateurs een stichtingbestuurder ontslaan?
- Openbaar Ministerie
- De publiciteit
- Ontslag bestuurder via de rechter
- Ingrijpen door Openbaar Ministerie
- Stichting zonder bestuur
Kunnen donateurs een stichtingbestuurder ontslaan?
Als donateur van een stichting wil je natuurlijk dat het goede doel jouw donatie daadwerkelijk gebruikt waarvoor jij die hebt gegeven. Bij kleinere (en lokale) stichtingen zijn de donateurs meestal ook bekend met de bestuurders. Wat als je het vertrouwen in het stichtingsbestuur verliest? Bijvoorbeeld omdat de bestuurder zichzelf verrijkt. Welke macht heb je dan als donateur? De donateurs zijn niet de baas in een stichting, dat is het bestuur.
Openbaar Ministerie
Er is geen extern toezicht op stichtingen. Door niemand en zeker niet door de overheid. Als er daadwerkelijk strafbare feiten zijn dan kan het Openbaar Ministerie overgaan tot vervolging. Bedenk wel dat het stichtingsbestuur zijn eigen boekhouding voert en dus ook zelf controleert. Het OM heeft dus geen makkelijke taak om fraude te bewijzen. Het anders besteden van geld dan de bedoeling is, maakt nog geen fraude. Het OM kan een zogenaamd civielrechterlijk onderzoek starten. Dat doet zij als er geen sprake is van strafbare feiten.
Het OM kan een dergelijk onderzoek starten naar aanleiding van een externe melding zoals bijvoorbeeld van donateurs.
De publiciteit
De manier om iets te doen is vaak publiciteit. Journalisten of websites kunnen informatie verspreiden over het handelen van stichtingsbestuurders. Dat is slecht voor de stichting en bovendien voor het verkrijgen van donaties. Kijk uit, onbewezen beschuldigingen rond bazuinen is laster en strafbaar.
Ontslag bestuurder via de rechter
De wet biedt als vorm van toezicht iedere belanghebbende de mogelijkheid om een stichtingsbestuurder te laten ontslaan. Dit is geregeld in artikel 298 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek
Dat doe je door een verzoek te richten aan de rechtbank tot ontslag van de bestuurder. Een donateur kan een belanghebbende zijn, maar de rechter zal dus wel moeten kunnen beoordelen dat je echt een belang hebt bij het ontslag. Daarnaast moet je ook voldoende hard kunnen maken dat er redenen zijn om de bestuurder te laten ontslaan. Dat zal in de praktijk heel lastig zijn. De stichting zal mogelijk jaarstukken publiceren, maar andere gegevens zijn niet openbaar.
Een bestuurder die door de rechter is ontslagen, mag vijf jaar lang na het ontslag geen bestuurder van een (andere) stichting zijn.
Ook kunnen de statuten bepalen dat de donateurs een stichtingsbestuurder kunnen ontslaan. Dan is niet eerst een procedure bij de rechter nodig. Dit is meestal niet zo opgenomen. Een stichting kent geen mogelijkheid om te vergaderen met de donateurs. Dat is dus fundamenteel anders dan bij een vereniging. Daar hebben de leden het voor het zeggen, zij kiezen het bestuur. De leden kunnen dan ook het bestuur naar huis sturen.
Ingrijpen door Openbaar Ministerie
Het Openbaar Ministerie kan op grond van hetzelfde wetsartikel de rechter vragen de stichting te ontbinden of de rechter kan een stichtingbestuurder ontslaan.
Het OM kan dat ook doen bij strijd met het algemeen belang. Het gebeurt als er sprake is van fraude.
Bij een civielrechtelijk onderzoek kan het OM verschillende stappen nemen, zoals:
- Verzoek tot schorsing of ontslag van bestuurders (op basis van artikel 2:298 BW).
- Dit kan gebeuren bij ernstige misstanden, zoals wanbeleid, financieel wanbeheer, of fraude.
- Aanstellen van een tijdelijk bestuurder (door de rechter).
- Deze bestuurder neemt de leiding over de rechtspersoon totdat de situatie is gestabiliseerd.
- Verzoek tot ontbinding van de rechtspersoon (bij ernstige en onherstelbare misstanden).
- Dit is een laatste redmiddel als de rechtspersoon niet meer kan functioneren conform zijn statutaire doelstellingen.
Stichting zonder bestuur
Als de stichting door het ontslag geheel zonder bestuurder(s) komt te zitten en de statuten hebben daarvoor geen oplossing, kan de rechter een (tijdelijke) bestuurder benoemen. Dat kan ook als de rechter het hele bestuur zou schorsen.
